Biuro Nowych Technologii na Festiwalu NNW w Gdyni

W dniach 2–5 października plac Grunwaldzki w Gdyni stał się przestrzenią spotkań historii, nowych mediów i twórczych technologii — właśnie tam Instytut Pamięci Narodowej zaprezentował pełen wachlarz swoich projektów w ramach Biura Nowych Technologii (BNT). Odwiedzający mieli okazję nie tylko je poznać, ale również wziąć czynny udział,grając w ”Grę Szyfrów”, „Warsaw Rising” oraz „Lotników” — trzy tytuły, które łączą wiedzę historyczną z angażującą formą interakcji.

IPN od lat jest partnerem Międzynarodowego Festiwalu Filmowego NNW – wydarzenia, które łączy twórców filmowych, artystów, pasjonatów historii i edukatorów. Tegoroczna edycja była kolejnym potwierdzeniem, że historia, pamięć i kultura mogą iść w parze z nowoczesną technologią, tworząc wspólny język porozumienia z odbiorcami w każdym wieku.

Ten festiwalowy kontekst znakomicie wpisuje się w to, co obserwujemy od lat: jak świat gier komputerowych przenika się ze światem filmu czy audiowizualnymi narracjami. Technologie VR – wirtualnej rzeczywistości – to jeden z mostów między tymi dwoma światami. Właśnie dzięki takim technologiom granica między filmem, edukacją a grą zaciera się, tworząc nowe formy opowiadania o przeszłości. W ten sposób każda branża – filmowa i grywalizacyjna – zyskuje od drugiej: film wykorzystuje immersję i interakcyjność, gry korzystają z narracji filmowej, dźwięku, dramaturgii.

Pewnie dlatego tak dobrze w klimacie festiwalu znalazła swoje miejsce etiuda filmowa o losach rodziny Ulmów — „Świadectwo poMOCY”. Projekcja wzruszała gości w każdym wieku, prowokując refleksję i rozmowę. Film można obecnie obejrzeć m.in. na Steam oraz na YouTube — a szersze informacje o produkcji dostępne są na stronie.

Wspólna przestrzeń z Biurem Edukacji Narodowej

Podczas festiwalu BNT dzieliło przestrzeń z Biurem Edukacji Narodowej (BEN), co pozwoliło stworzyć swoisty „hub edukacyjny” w sercu Gdyni. BEN zachęcało do wysłuchania nagrań relacji Świadków Historii wramach projektuOpowiedziane, równolegle udostępniając wystawę „Obrona Krzyża w Zespole Szkół Rolniczych w Miętnem w 1984 r.”. To połączenie interakcji i dokumentu — miejsca, gdzie narracje edukacyjne stykają się z biografiami, lokalną pamięcią i świadectwem — spotkało się z dużym zainteresowaniem uczestników festiwalu, w tym młodzieży i pedagogów.

Swoją ofertę edukacyjną zaprezentowało również Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Gdańsku. Goście festiwalu mogli także zaopatrzyć się w publikacje historyczne i popularnonaukowe przygotowane przez Wydawnictwo IPN.

Dyplomacja historyczna i kulturalna – strategie i praktyka

Równolegle z prezentacjami gier i projekcji filmowych, w ramach festiwalu odbywały się ciekawe dyskusje. Niektóre z nich pogłębiały wątki łączenia technologii, narracji i misji edukacyjnej. O tym, w jaki sposób pamięć historyczna może służyć budowaniu mostów między narodami oraz promowaniu wartości takich jak wolność i wzajemny szacunek, dyskutowali m.in. prof. Piotr Gliński, Alicia Irene Falkowski, prof. Piotr Niwiński, dr Maciej Ruczaj, István Ijgyártó oraz Marek Magierowski.

Przedstawiciel Oddziałowego Biura Badań Historycznych w Gdańsku, prof. Piotr Niwiński, opowiedział o roli IPN w działaniach łączących historię, kulturę i relacje międzynarodowe. Jego przesłanie było jasne: staramy się trafiać do ludzi na wiele sposobów, wykorzystując każdą okazję, by mówić o Polsce i jej historii. Festiwal NNW to ważne narzędzie współczesnej polityki historycznej, soft power dyplomacji kulturalnej, siła która ma łączyć ludzi z poszanowaniem różnorodnych perspektyw – powiedział moderator debaty, były Ambasador Wielkiej Brytanii w Polsce Robin Barnett.

Debata „Historia na ekranie. Film jako narzędzie edukacji i pamięci”

W kolejnej debacie wystąpił jako moderator dr Marcin Zarzecki, zastępca dyrektora Biura Przystanków Historia IPN. Odwołując się do danych z Instytutu Sztuki Filmowej (PISF) zaznaczył, że spośród pełnometrażowych filmów finansowanych w Polsce, znaczący procent stanowią produkcje historyczne oraz dokumentalne — dzięki temu film staje się ważnym instrumentem dyplomacji kulturalnej i historycznej.

Zarzecki nawiązywał do pojęcia dyplomacji kulturalnej jako obszaru, w którym film i inne sztuki stają się narzędziem dialogu między społeczeństwami, często delikatniejszym niż klasyczna polityka zagraniczna. Poprzedzający panel o strategiach dyplomacji kulturalnej stał się naturalnym punktem wyjścia do tej rozmowy — od teorii do praktyki. O tym, jak realizować strategie w konkretnych projektach debatowali: Magdalena Hajduk, Agata Miklaszewska, Pino Valente, Tomasz Łysiak i Krzysztof Nowak.

Magdalena Hajduk, dyrektor Biura Nowych Technologii IPN, przybliżyła znaczenie badań w procesie projektowania. Podkreśliła, że każdy projekt potrzebuje „wrażliwych ludzi” — to oni piszą scenariusz, potem specjaliści adaptują go na potrzeby nowych technologii (w tym VR), a po projekcji filmowej lub doświadczeniu VR młodzież zwykle potrzebuje dialogu: rozmowy, refleksji, pogłębienia historii. To kluczowy etap, który łączy medium z edukacją, a ideę z emocją.